نگاه مقام معظم رهبری به مقوله کارآمدی نظام بسیار اساسی است تا آنجا که ایشان کارآمدی مسئولان نظام را شرط مشروعیت آنها می‌داند و بین مشروعیت و کارآمدی پیوند برقرار می‌کند.

در لابه لای بیانات ارزشمند رهبر معظم انقلاب به خصوص بیانات اخیر ایشان، واژه کارآمدی به عنوان یک ویژگی مهم برای یک دولت اسلامی و دولتمردان، بسیار مورد تاکید قرار گرفته است. کما اینکه به تأکید ایشان« کسانی وارد انتخابات شوند که نه تنها از توانایی بالایی در زمینه کشیدن بار مسئولیت کشور برخوردار باشند، بلکه صلاحیت هایی را هم که در قانون اساسى است و شوراى محترم نگهبان بر روى آنها تکیه خواهد کرد، در خودشان ملاحظه کنند و واقعاً وابسته و دلبسته‌ به نظام و قانون اساسى باشند». از نظر ایشان، « اداره مملکت، کار اجرایی کوچکی نیست، بلکه کار سنگینی است که بر دوش مجریان سطح بالا قرار می گیرد. بنابراین، کسانی به میدان نامزدی بیایند که این توانایی را در خود احساس می کنند و کار اجرایی را بلدند». معظم له در همین زمینه معتقدند « ممکن است کسانی که در سطوح دیگری کار می کنند، بعضاً تشخیص ندهند که اداره کشور چقدر بار سنگینی است، بنابراین اشخاصی نامزد شوند که توان انجام دادن این وظیفه را در خود می بینند».

نگاه مقام معظم رهبری به مقوله کارآمدی نظام بسیار اساسی است تا آنجا که ایشان کارآمدی مسئولان نظام را شرط مشروعیت آنها می‌داند و بین مشروعیت و کارآمدی پیوند برقرار می‌کند. رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار نمایندگان مجلس خبرگان، مشروعیت همه مسئولان کشور را به کارآمدی آنان در انجام دادن وظایف قانونی وابسته دانستند و تأکید کردند: ضمن استقامت کامل در اهداف و مبانی با اصلاح، تغییر و تکامل روش‌ها، حرکت به سوی اهداف پیش‌بینی شده را با عزمی راسخ ادامه می‌دهیم... از هیچ‌کس انتظار معجزه نمی‌رود اما در عملکرد همه مسئولان باید کارآمدی و نشانه‌های موفقیت در انجام دادن وظایف محوله، آشکار و ملموس باشد». (31/6/83 دیدار با نمایندگان مجلس خبرگان)

با مرور دیدگاههای کلی رهبر معظم انقلاب در مورد کارآمدی، به نظر می‌رسد هر رویکرد فکری و عملی اگر سه رکن عقلانیت، اعتدال و ارزش‌گرایی را توأماً به همراه داشته باشد، حاصلی که به بار خواهد آمد کارآمدی است.

عقلانیت:

نگاه عقلانی، با برنامه و محاسبه و هوشمندی و تدبر باعث می‌شود که در طی هر مسیری دچار لغزش و انحراف نشویم. دین‌مداری، عدالت‌خواهی، آزادی‌طلبی و هر آرمان اسلامی و انسانی دیگر اگر با عقلانیت همراه نباشد، نه تنها ما را به سرمنزل مقصود نمی‌رساند بلکه مشکلات را پیچیده‌تر هم می‌کند و موجب ایجاد انحراف هم می‌شود: «اگر عدالت از عقلانیت و معنویت جدا باشد دیگر عدالتی که شما دنبالش هستید نخواهد بود، اصلاً عدالت نخواهد بود. عقلانیت به خاطر این است که اگر عقل و خرد در تشخیص مصادیق عدالت به کار گرفته نشود انسان به گمراهی و اشتباه دچار می‌شود، خیال می‌کند چیزهایی عدالت است در حالی که نیست، و چیزهایی را هم که عدالت است گاهی نمی‌بیند. بنابراین عقلانیت و محاسبه، یکی از شرایط لازم رسیدن به عدالت است». (سال 84 در دیدار با اعضای دولت نهم) این بیان نشان می‌دهد که به جای مفهوم عدالت، هر آرمان و ایده دیگری را می‌شود قرار داد و همه ارزش‌ها و آرمان‌ها باید همراه عقلانیت تعریف شوند. تشخیص و پیگیری دشمن‌مداری، ارزش‌های دینی، آزادی‌خواهی و دیگر چیزها هم اگر همراه با عقلانیت نباشد، دچار گمراهی و اشتباه می‌شویم.

 اعتدال:

اعتدال را باید از یک طرف دوری از افراط دانست و از طرف دیگر نگاه همه جانبه‌نگر به موضوعات اجتماعی. اگر در پیگیری آرمان‌ها و اهداف خود از یک طرف دچار تندروی و کندروی باشیم و از طرف دیگر حوزه‌ای را مغفول بگذاریم و همه حوزه‌ها را در ارتباط و در نسبت متعادل با هم پیگیری نکنیم، دچار عدم اعتدال گشته‌ایم. نگاه اعتدالی مقام معظم رهبری به همه حوزوه‌های اندیشه و عمل آشکار است: «من از اول انقلاب تا حالا، حتی در آن روزهایی هم که روزهای بعضی از تحرکات نامناسب بود و من به دانشگاه تهران می‌آمدم و با جوان‌ها صحبت می‌کردم، عقیده و سلیقه‌ام همین بود که دانشجو باید از افراط و تفریط پرهیز کند. من با افراط‌کاری و زیاده‌روی‌های گوناگون در هر جهتی موافق نیستم، با اعتدال، با روش منطقی و صحیح مسائل را دنبال کنید». (17/7/86)

ارزش‌گرایی:

آنچه یک رکن خدشه ناپذیر در اندیشه مقام معظم رهبری است اعتقاد و پایبندی با تمام وجود به ارزش‌های اسلامی و انسانی در همه حوزه‌هاست. ایشان به هیچ وجه حاضر به ذره‌ای کوتاه آمدن از این ارزش‌ها نیستند و در جای جای اندیشه‌های ایشان توجه به ارزش‌ها موج می‌زند: «باید در کلیه مسائل و امور از جمله مقوله توسعه، در چارچوب ارزش‌ها، اهداف و معیارهای اسلامی حرکت کنیم... همه ابعاد توسعه یعنی توسعه اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی باید هماهنگ پیش رود و ضمن محور قرار دادن مردم، با موازین دینی و ارزشی جامعه، سازگاری کامل داشته باشد».

ایشان دولت در نظام اسلامی را دولت کریمه دانسته و شرایط تحقق چنین دولتی را، عزت، سربلندی، اعتقاد راسخ به راه اسلام و انقلاب، نفوذناپذیری و پایداری، قدر دانستن متاع گرانقدر انقلاب، و بیان آرمان ها و حرف های نو برای جامعة بشری از جمله مردم سالاری دینی، اعلام داشته و با تأکید بر لزوم کارامدی دولت تصریح کردند. فلسفه وجودی دولت درنظام اسلامی ، تبدیل حرف های خوب به اقدامات خوب و اعمال صالح است؛ و برای تحقق این مهم، باید دولت را دولتِ کار و عمل قرار داد. از نظر مقام رهبری، عوامل مؤثر در افزایش کارامدی دولت به شرح زیر است:

1- مغتنم شمردن فرصت ها و استفاده کامل از آنها توسط دولت.

2- انتخاب عناصر کاردان و کارشناس به عنوان بازوهای اجرایی وزیران.

3- تحت نظر داشتن دائم مدیران و نظارت دقیق بر آنها.

4- پیگیری مستمر و قاطعانه مسائل و بازرسی دقیق امور.

5- تمرکز بر مسائل مهم و برنامه ریزی مؤلفه های مهمی مانند:

الف- ایجاد اشتغال و رفع بیکاری.

ب- نوسازی صنعت.

ج- پیوند دانشگاه و صنعت.

د- خودکفایی دولت در مواد غذایی اصلی از جمله گندم، برنج و روغن.

6- جلوگیری از طولانی شدن اجرای طرح ها و تأکید بر ضرورت برنامه ریزی کاهش زمان اجرای آنها.

7- اولویت کامل مسئله عدالت در همة سیاست گذاری ها و برنامه ریزی ها و اجرای پروژه ها.

8- پرهیز مسئولان از اشرافی گری و ممانعت از تجمل گرایی آنان در راستای تحقق عدالت و نفی پیامدهای منفی این پدیدة مذموم در فرهنگ عمومی.

9- رعایت امانت و درستکاری توسط مسئولان، حفظ کامل و دقیق بیت المال و رعایت اولویت ها در هزینه کردن اعتبارات به عنوان مصادیق امانت داری دولت و کارگزاران آن.

10- مبارزه قاطع با مفاسد مالی و اقتصادی و هر نوع فساد و اسراف و تبعیض در دوایر مختلف و تحت هر نام و توجیه و ضرورت رعایت مفاد نامه 8 ماده ای به سران سه قوه در این باره.

11- پرهیز تمامی دولتمردان و مسئولان کشور از گفتارها و کردارهای تشنج آفرین و موجد تهییج سیاسی.

12- عدم تبدیل دولت و دستگاه های تابعه به مکان وفعالیت و تبلیغ احزاب و گروه های سیاسی و ممانعت از پرداختن وزرا به کارهای حزبی، نفی سیاسی بازی و تقویت کارسیاسی متدینانه.

13- ضرورت هماهنگی و همنواختی بیشتر بین اجزای مختلف دولت و همچنین میان دولت و سایر دستگاه ها.

14- تقویت و استقرار معنویت، اخلاق و افزایش تدین مردم به عنوان مهم ترین وظیفه دولت.

15- جلوگیری از شیوع فساد و مقابله با تظاهر به بی دینی و مظاهر فساد.

16- نظارت بر عملکرد دستگاه ها.

17- ضرورت پاسخگو بودن دولت، به معنای داشتن استدلال قانع کننده وتفکر منطقی برای طرح و برنامه و اقدام توسط دولت.( بیانات مقام رهبری در دیدار مسئولان نظام، اطلاعات،15 آذر79)

نتیجه گیری:

چندماهی تا انتخابات ریاست جمهوری 92 باقی نمانده است؛ این برهه با وجود فعالیتهای آغاز شده انتخاباتی توسط برخی کاندیداهای ریاست جمهوری، وظیفه ملت است که شاخص های کاندیدای اصلح را با توجه به بیانات مقام معظم رهبری استخراج و به آنها عمل نمایند چرا که با وجود« فرایند تحقق اهداف انقلاب اسلامی» که مقام معظم رهبری آن را مطرح نموده و دارای پنج مرحله است،بنا بر فرمایشات ایشان، مرحله اول، «انقلاب اسلامی» و مرحله دوم نیز «تشکیل نظام اسلامی» رخ داده است لذا انقلاب اسلامی، هم اکنون از این دو مرحله عبور کرده­است. ایشان مرحله سوم تحقق اهداف انقلاب را «تشکیل دولت اسلامی» می­دانند و انقلاب اسلامی هم ­اینک در این گام قرار دارد،وجود این ملاکهای تشخیص، راه را برای تشکیل یک دولت اسلامی مهیاتر می نماید.ف س